Έλληνες δημιουργοί έργων μουσικής

[Ίωνας]

Με αφορμή κάποιες αναφορές σχετιζόμενες με επικείμενες αλλαγές στο νομικό πλαίσιο που αφορά τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών, κάνω μια έκθεση ιδεών περί των όσων αντιλαμβάνομαι και «εισπράττω» από την στάση των ίδιων των δημιουργών.

 

Μέρος 1ο – «Εγώ ειμί το φως του κόσμου»

 

«Οι δημιουργοί έργων μουσικής παράγουν και προάγουν τον πολιτισμό».

Αυτή η «καραμέλα» ακούγεται τόσο συχνά από τα στόματα των δημιουργών και έχει καταντήσει τόσο γραφική που μόνο γέλιο μπορεί να προκαλεί. Αυτή η, συνεχής, επιμονή των δημιουργών (κυρίως όσων ασχολούνται με το τραγούδι) να ισχυρίζονται ότι είναι η, κυρίαρχη, μονάδα παραγωγής πολιτισμού καταμαρτυρά την έπαρση που τους έχει κυριεύσει.

Οποιοσδήποτε είναι μέλος της Α.Ε.Π.Ι. θεωρεί ότι αποτελεί δομικό λίθο του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Επειδή υπάρχουν πολλά μέλη της Α.Ε.Π.Ι. που ήταν και είναι μεγάλοι δημιουργοί, παρήγαγαν και παράγουν, όντως, πολιτισμό, οποιοσδήποτε εντάσσεται στις λίστες της Α.Ε.Π.Ι. θεωρεί ότι είναι και ο ίδιος μια καλλιτεχνική οντότητα ίση των μεγάλων μας δημιουργών. Πάρα πολλοί, αδυνατούν να παραδεχτούν ότι μέρος των Ελλήνων δημιουργών προσθέτει αρνητικό πρόσημο στην παραγωγή πολιτισμού. Αδυνατούν να αντιληφθούν ότι η Α.Ε.Π.Ι. δεν είναι μια εταιρία αξιολόγησης ποιοτικών χαρακτηριστικών των έργων. Είναι ο διαχειριστής των οικονομικών μεγεθών που απορρέουν από την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Αυτή την επισήμανση (περί Α.Ε.Π.Ι.) την πρόσθεσα «ειρήσθω εν παρόδω» επειδή υπήρξαν φορές που διαπίστωσα ότι κάποιοι δημιουργοί συναρτούν λανθασμένα κάποια πράγματα.

 Επανέρχομαι στο θέμα της παραγωγής πολιτισμού. Όχι, οι Έλληνες δημιουργοί, είτε είναι μέλη της Α.Ε.Π.Ι. είτε δεν είναι μέλη της Α.Ε.Π.Ι., δεν αποτελούν το κυρίαρχο «εργαλείο» παραγωγής και προαγωγής πολιτισμού και θα κάνει πολύ καλό στους ίδιους τους δημιουργούς να αντιμετωπίσουν με ρεαλισμό το γεγονός ότι είναι ένας ακόμα επαγγελματικός κλάδος και τίποτα περισσότερο. Πολιτισμό παράγουν πάρα πολλοί επαγγελματικοί κλάδοι και δεν είναι κανενός κλάδου αποκλειστικότητα η παραγωγή πολιτισμού. Όσο οι Έλληνες δημιουργοί «κουβαλάνε» τα χειροκροτήματα και τις επευφημίες στα σπίτια τους και ονειροπολούνε, τόσο θα παγιδεύονται από την πλάνη της επιδιωκόμενης δόξας ή της ευρείας αποδοχής τους. Η παραγωγή πολιτισμού, όταν συμβαίνει, δεν είναι βασική και πρωτεύουσα επιδίωξη των δημιουργών, είναι μια παράπλευρη συνέπεια της προσπάθειάς τους να βιοποριστούν και να δημιουργήσουν μέσα από τον καλλιτεχνικό τους κλάδο. Η μόνιμη «επωδός» των δημιουργών να επιμένουν, με σθένος, ότι αυτοί είναι οι πρωταγωνιστές στη παραγωγή και προαγωγή πολιτισμού, εκτός του ότι είναι προσβλητική για πολλούς άλλους επαγγελματικούς κλάδους, τους ενσταλάζει και την αυτοκαταστροφική οπτική ότι υπερέχουν έναντι των υπολοίπων.

 

Μέρος 2ο – «Βαράτε το σαμάρι»

 

Βασική προϋπόθεση για να υπάρξει ένας Θεός, είναι πριν από τον Θεό να υπάρξει ένας διάβολος. Αφού οριστεί τι είναι «διάβολος» από εκεί και πέρα υπάρχει άφθονο έδαφος για να ανθίσουν πάσης φύσεως θεωρίες και να δικαιολογηθούν πολλά πράγματα. Με την ίδια λογική μεγάλο μέρος των δημιουργών αναζητά τους δικούς του «βολικούς δαίμονες» (προκειμένου να απαλλαχτούν οι ίδιοι οι δημιουργοί από ευθύνες με τις οποίες μπορεί να επιφορτιστούν) οι οποίοι δαίμονες θα συμβάλλουν στην «αγιοποίηση» και τον «εξαγνισμό» των ίδιων των δημιουργών.

Είναι πολύ πιο βολικό για τους δημιουργούς να αναζητούν ενόχους, για την φθίνουσα πορεία της μουσικής, παρά να αναζητούν ευθύνες στους εαυτούς τους. Αν υπάρχει φθίνουσα πορεία στη μουσική βιομηχανία, πρώτοι αίτιοι είναι οι ίδιοι οι δημιουργοί.

Γιατί υπογράφουν συμβόλαια εθελοδουλίας με τις δισκογραφικές.

Γιατί ενώ καθυποτάσσονται και εκτελούν παραγγελίες των δισκογραφικών στελεχών, την ίδια ώρα βρίζουν τον εντολέα τους και ποτέ τον εντολοδόχο.

Γιατί αναθέτουν την διαχείριση της καλλιτεχνικής του μοίρας σε ατζέντηδες για τους οποίους η έννοια της «καλλιτεχνικής αξίας» είναι, συνήθως, τελευταία στη λίστα των προτεραιοτήτων.

Γιατί δεν είναι συσπειρωμένοι.

Γιατί πανικοβάλλονται με κάθε αλλαγή που φέρνουν οι καιροί και δεν θέλουν να προσαρμοστούν στα δεδομένα που, κατά καιρούς, προκύπτουν.

Η τεχνολογία, το ίντερνετ και η πειρατεία αποτελούν τα σύγχρονα εργαλεία των δημιουργών έργων μουσικής. Το κεφάλαιο της πειρατείας και των σύγχρονων τεχνολογιών είναι τεράστιο. Δεν θα προσπαθήσω βέβαια να πω ότι δεν έχουν αρνητικά σημεία. Αλλά ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ οι απόλυτοι «δαίμονες» που πολλοί προσπαθούν να μας πείσουν ότι είναι. Έχουν υπέρ, έχουν και κατά. Προτάσεις ολοκληρωμένες για την αξιοποίηση των τεχνολογιών υπέρ των δημιουργών (και μάλιστα από έμπειρους καλλιτέχνες και γνώστες της τεχνολογίας) και πως μπορούν αυτά να αξιοποιηθούν, υπάρχουν. Ρεαλιστικές, αποτελεσματικές, επαρκείς. Αν οι καλλιτέχνες αντιληφθούν πόσα μπορούν να πετύχουν και συμφωνήσουν να κινηθούν οργανωμένα και συνετά θα ανακαλύψουν τον νέο κόσμο της τεχνολογίας και τα οφέλη του. Όσο γρήγορα προχωρά η τεχνολογία, εξίσου γρήγορα οφείλει να αντιδρά και ο καλλιτεχνικός κόσμος. Οι αλλαγές θα πρέπει, φυσικά, να είναι διαρκείς. Δεν υπάρχει καμία χρυσή οδός. Οι «εφάπαξ» λύσεις πέθαναν. Όσο, οι δημιουργοί, προφασίζονται ότι το ίντερνετ, η τεχνολογία, και το διαδίκτυο είναι υπαίτιοι για τις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στα οικονομικά τους, τόσο θα επαναπαύονται και θα υπνωτίζονται παραβλέποντας εκείνα που οι ίδιοι θα μπορούσαν να είχαν αξιοποιήσει. Η έλλειψη προσαρμογής των δημιουργών στις αλλαγές των καιρών είναι το βασικό αίτιο για την μείωση των εσόδων τους.

 

Μέρος 3ο – «Μη μου τους κύκλους τάραττε»

 

Κανένα νομικό πλαίσιο, και ποτέ, δεν μπορεί να ικανοποιεί όλους τους (έμμεσα και άμεσα) εμπλεκόμενους. Είναι κάτι περισσότερο από βέβαιο ότι η αλλαγή του υφιστάμενου νομικού πλαισίου περί πνευματικών δικαιωμάτων θα θίξει κάποιους. Δεν μπορώ να ξέρω αν θα κάνει χειρότερο η καλλίτερο το τοπίο στην τέχνη, στα πνευματικά δικαιώματα και στα οικονομικά δεδομένα που απορρέουν από αυτά. Αυτό μόνο ο χρόνος θα το απαντήσει με βεβαιότητα. Το παράδοξο είναι ότι ενώ το σενάριο του «έργου» που θα παιχτεί αφορά τους Έλληνες δημιουργούς, οι ίδιοι οι Έλληνες δημιουργοί θα αρκεστούν για πολλοστή φορά στον ρόλο του θεατή και δεν αναφέρομαι σε κάποιες ευαισθητοποιημένες ολιγομελείς επιτροπές που ίσως προσπαθήσουν να αντιδράσουν. Η Α.Ε.Π.Ι. καταγράφει, επισήμως, περίπου 11000 μέλη. Δηλαδή, τουλάχιστον 11000 Έλληνες πολίτες είναι καταγεγραμμένοι ως Έλληνες δημιουργοί έργων μουσικής. Για να αντιληφθούμε τα μεγέθη με 11000 άτομα η πλατεία συντάγματος θα «κατέρρεε» πάνω στους συρμούς του μετρό. Μέχρι όμως και σήμερα που έχουμε 2011 καμία ομοσπονδία ή σωματείο καλλιτεχνών, με την ανάλογη συσπείρωση, δεν έχει υπάρξει. Ο λόγος είναι απλός. Η πεποίθηση των καλλιτεχνών ότι αποτελούν μια ευγενή κοινωνική ομάδα που παράγει πολιτισμό, τους επιφορτίζει με την ψευδαίσθηση ότι δεν οφείλουν να κινηθούν όπως οι υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες.

Θα φανταζόσασταν ποτέ διάσημους και μη καλλιτέχνες να κάνουν πορεία για την προάσπιση των καλλιτεχνικών και επαγγελματικών τους δικαιωμάτων; Την απάντηση την έχετε ήδη στο μυαλό σας.

Για ποιο λόγο δεν υπάρχουν γενικές συλλογικές συμβάσεις κάποιου καλλιτεχνικού σωματείου ή ομοσπονδίας ώστε να διασφαλίζονται οι καλλιτέχνες απέναντι σε όσα υπογράφουν, σε δικαιώματα που παραχωρούν, σε συμφωνίες που κλείνουν, σε αμοιβές που διεκδικούν από κακοπληρωτές;

Για ποιο λόγο παραμένουν έρμαια των εφημερίδων, των νυχτερινών κέντρων, των μεγάλων δισκογραφικών, των καναλιών, των δήμων και πολλών άλλων;

Για ποιο λόγο οι καλλιτέχνες αδυνατούν να κινηθούν συσπειρωμένοι ως μια ομάδα και παραμένουν μονάδες με σπασμωδικές αντιδράσεις;

Διότι διάσημοι και μη καλλιτέχνες συντηρούν ένα ευτραφές «Εγώ». Διότι αυτό το «Εγώ» δεν τους επιτρέπει να αποδεχτούν ότι είναι μια ακόμη κοινωνική ομάδα όπως οι υπόλοιπες. Τους κάνει να θεωρούν τους εαυτούς τους ως την απόλυτη κοινωνική μονάδα.

Αν οι καλλιτέχνες ήθελαν, μπορούσαν να έχουν ένα πανίσχυρο σωματείο ή ομοσπονδία η οποία θα είχε την δύναμη να οδηγεί μέχρι και σε παραιτήσεις υπουργών. Ένα ισχυρό διαπραγματευτικό εργαλείο απέναντι σε οποιονδήποτε προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί τα δικαιώματα και τις αξιώσεις τους, σε συλλογικό επίπεδο αλλά και σε ατομικό επίπεδο.

Έτσι, λοιπόν, η λογική «Μη μου τους κύκλους τάραττε», που διακατέχει τους δημιουργούς, είναι ο πρωταίτιος όποιων προσβολών περνάνε αλλά και όσων θα περάσουν.

[Γιάννης Κύρης]

Επειδή είμαι από τους ανθρώπους που απεχθάνομαι το "πάντα οι άλλοι φταίνε", συμφωνώ με το σύνολο του κειμένου σου, Ιωνα.

Δυστυχώς, αυτό το τεράστιο ΕΓΩ που περιγράφεις, γιγαντώνεται στους επαίνους αλλά απουσιάζει παντελώς όταν απαιτείται ανάλυψη ευθυνών. 

Οι Ελληνες "δημιουργοί" πάσχουν από χρόνια θυματοποίηση. Πάντα φταίνε κάποιοι "κακοί".

Και εκεί που το λογικό θα ήταν να συσπειρωθούν, ξυπνάει το ΕΓΩ και χάνεται κάθε ίχνος συνεννόησης.

Παράδειγμα και το παρόν φόρουμ.

Η ΑΕΠΙ μας έδωσε ένα χώρο ελεύθερης διακίνησης ιδεών και μεις ...απουσιάζουμε. 

11000 μέλη, και από αυτά, καταδέχονται να εκφράσουν γνώμη καμιά ...δεκαριά. 

Μετά από τόσο χρόνο παρουσίας μου εδώ  και μελετώντας το φαινόμενο αυτό, δικαιούμαι να το χαρακτηρίσω  σνομπισμό.

Εχω και εγώ την πεποιήθηση πως η σημερινή τεχνολογία λύνει όλα τα προβλήματα του παρελθόντος αρκεί να την κάνουμε ΟΛΟΙ σύμμαχο.

Οι Αξιοι θα επιπλεύσουν. 

[ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ]

Συμφωνώ σε πολλά.  Διαφωνώ σε άλλα.  

Θα σταθώ μόνο στο ότι η επιλογή του χώρου και του χρόνου για μία τέτοια συζήτηση θεωρώ πως είναι λανθασμένη.  Δεν το βρίσκω κομψό και έντιμο να βλέπεις κάποιον να τον γρονθοκοπούν από δέκα μπάντες και να ρίχνεις κι εσύ την "ψιλή" σου.  Σεβαστές οι απόψεις και σε πολλά σημεία τους σωστές.  Δύσκολα θα έλεγε κανείς ότι έχεις άδικο.  Επιφυλλάσσομαι να απαντήσω λεπτομερώς αφού περάσει η μπόρα.

Είναι ένα πολύ καλό θέμα συζήτησης, όντως.

[Ίωνας]

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή.
Οι σκέψεις μου μπορεί να μην είναι για πολλούς είτε αρεστές είτε εύστοχες.

Αν παρόλα αυτά μπορεί να αποτελέσουν αφορμή για, έστω, και έναν στοχασμό σε έναν και μόνο άνθρωπο τότε άξιζε κάθε λεπτό δακτυλογράφησης.

 

[Antonis Plessas]

Να ευχαριστήσω κατ' αρχάς τον Ίωνα που αφιέρωσε τον χρόνο να αναφερθεί από τη δική του οπτική ματιά στο πως αποκωδικοποιεί τη στάση των Ελλήνων δημιουργών σε μια σειρά θεμάτων.

Μπορεί να πονέσει ή ενοχλήσει κάποιους η ματιά του έχει υπάρχουν όμως στην αναφορά του πολλές αλήθειες που οφείλουμε να τις κοιτάξουμε κατάματα.

Έλειπε ίσως μια αυτοκριτική διάθεση στα της στάσης μας σε διάφορα θέματα και νομίζω ότι αυτό το κείμενο θέτει καλοπροαίρετα κάποια θέματα που αξίζει να τα συζητήσουμε.

Σε ένα θέμα δεν με βρίσκει σύμφωνο ως προς την απλούστευσή του που όμως δεν σημαίνει ότι είναι και εσκεμμένη και είναι το ακόλουθο: "Είναι πολύ πιο βολικό για τους δημιουργούς να αναζητούν ενόχους, για την φθίνουσα πορεία της μουσικής, παρά να αναζητούν ευθύνες στους εαυτούς τους. Αν υπάρχει φθίνουσα πορεία στη μουσική βιομηχανία, πρώτοι αίτιοι είναι οι ίδιοι οι δημιουργοί."

Είναι σαφές ότι έχουμε το μερίδιο ευθυνών μας οι δημιουργοί αλλά σίγουρα τα θέματα είναι σαφώς πιο περίπλοκα από ότι αρχικά φαίνονται.

Ελπίζω σε ένα γόνιμο και εποικοδομητικό διάλογο :)